Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 2017

Sigmund Freud: Αν δεν αλλάξεις εσύ, δεν μπορείς να αλλάξεις τίποτα.

Πρώτη διάλεξη του Στέλιου Ράμφου στο ίδρυμα Θεοχαράκη με θέμα την ανάδειξη της πνευματικής σημασίας του έργου του Freud ο οποίος κατάφερε να ανατρέψει την μεγάλη Ευρωπαϊκή παράδοση γύρω από τη συνείδηση και τον λόγο. (28 09 2017).

21.20 Αλήθεια σημαίνει η εσωτερίκευση ενός ορισμένου πεδίου, το οποίο δεν σημαίνει ότι είναι απόλυτο, αλλά σημαίνει ότι η φιλοδοξία του πεδίου της αλήθειας είναι να μπορεί να εξηγήσει το σύνολο των φαινομένων. Η αλήθεια μετακινείται γιατί πάντα μένουν ανεξήγητα φαινόμενα και χρειαζόμαστε καινούργιες θεωρίες για την αλήθεια, αλλά η αίσθηση η ψυχολογική της αλήθειας είναι αυτό. Ένα σημείο ένα πάτημα, το οποίο θα μου δίνει σταθερότητα για να προχωρήσω ας πούμε τη σκέψη μου, και την δουλειά μου. …
Ο Freud άλλαξε την ιδέα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού για τον εαυτό του και τον άνθρωπό του.  Έβαλε τον πολιτισμό και τον εαυτό του απέναντι στις εικόνες για τον εαυτό του, και τον άνθρωπό του. Μας βάζει απέναντι στις εικόνες μας για εμάς, δεν είμαστε πια εμείς και οι άλλοι απέναντι μας, σπουδαίο γόνιμο σημαντικό, αλλά είναι πια εμείς και εμείς, επομένως δημιουργείται ένα καινούργιο πλαίσιο, ένα καινούργιο πλαίσιο με τα εργαλεία που χρειάζονται ενδεχομένως, με όλα τα άλλα τα απαραίτητα, γιατί πια μέσα στην ανάγκη να τα βγάλουμε πέρα με τις συνθήκες, να κοιτάζουμε στην εικόνα μας εμείς με εμάς, εμείς και ο κόσμος, ο κόσμος κι εμείς, αλλά εμείς με εμάς επίσης.
… Μέχρι τότε ήτανε εμείς και οι εικόνες μας που έρχονται απ έξω. Ποιές είναι οι εικόνες που έρχονται απ έξω, είναι οι μύθοι οι κοινωνικοί, και οι θρησκείες οι κοινωνικές, είναι τα ήθη και τα έθιμα, είναι τα κοινωνικά τυπικά, όλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν,  αλλά προστίθεται και κάτι άλλο, εμείς και η εικόνα μας, από μέσα μας. Γιατί η ανάλυση τι είναι; Εγώ να σταθώ απέναντι στην εικόνα μου καθαρά. Εμείς οι ίδιοι δηλαδή, να καθρεφτιστούμε μέσα μας. Επομένως, εμείς και οι εικόνες μας, για τον Freud είναι προϊόντα ψυχικής ανάγκης, εμείς και οι εικόνες που έρχονται απ έξω, είναι προϊόντα κοινωνικής ανάγκης, οι κοινωνικοί μύθοι, οι θρησκευτικές αντιλήψεις.
… Πολλά αδιέξοδα σημαίνει επιστήμη, όπου δεν υπάρχει αδιέξοδο έχουμε θεολογία. …
1.30. Το παράξενο του ανθρώπου είναι ότι συνέστησε κόσμο ο ίδιος, βγήκε από την ζούγκλα όπου έτρωγε και τον τρώγανε  κι έφτιαξε ένα τόπο με την παράξενη τρελή ιδέα ότι μπορούν να ζουν ειρηνικά οι άνθρωποι μεταξύ τους.  Αυτό δεν μπορούσε να γίνει εάν ο κόσμος δεν είχε θεμέλια νοηματικά. Επομένως η σηματοδοσία, το ότι ζούμε στη σφαίρα και το περιβάλλον του νοήματος, είναι η προϋπόθεση του εξανθρωπισμού του κόσμου. Όπου χάνεται το νόημα ο κόσμος είναι φρίκη. Τι λέμε; δεν έχει νόημα, και μπορείς να αυτοκτονήσεις  άνετα. Δεν χρειάζομαι, δεν χρειάζεται τίποτα σε κάτι που δεν έχει νόημα.
Αντιθέτως χρειάζομαι, επειδή έχω νόημα και κάνω κάτι, μαθαίνω, σπουδάζω, κάνω παιδιά, κάνω ταξίδια, η κάτι άλλο, πρέπει να το καταλάβουμε, η ιδιοτυπία του ανθρώπου έγκειται στο γεγονός ότι ο κόσμος του είναι κόσμος νοήματος, δεν είναι κόσμος φυσικών δυνάμεων, υπάρχουν οι φυσικές δυνάμεις αλλά σηματοδοτούνται.
Είναι πολύ απλό στη ζούγκλα ο πάνθηρας να φάει κάτι άλλο, είναι φοβερό όμως για εμάς να πέφτουν οι βόμβες  από τη μια μεριά στην άλλη, τον καταδικάζουμε η δεν ξέρω γω τι, ενώ μέσα στην ζούγκλα αδιαφορούν, όποιος μπορεί να φάει έφαγε. Το λέω  για να δούμε ότι αυτή η διαφορά έγκειται στο ότι το νόημα εξανθρωπίζει, και ο εξανθρωπισμός έχει όρους ευγενείας πλέον αισθημάτων. Δεν είναι στην αρχέγονη άγρια μορφή τους τα πράγματα, οπότε ο θάνατος σου η ζωή μου και τελειώνουμε.
Άρα εδώ πέρα λοιπόν το πεδίο των συμβόλων είναι το πεδίο του εξανθρωπισμού του κόσμου και της παθογένειας, που αυτός ο εξανθρωπισμένος εαυτός η ο παθολογικός με τα νομίσματα ( νομίζω ) των ανθρώπων, μπορεί να δημιουργήσει. Έχει σημασία να έχουμε στο μυαλό μας αυτές τις διαστάσεις των πραγμάτων δηλαδή όπως του νοήματος, είναι μια συνάντησή μας με τον κόσμο, ανεξαρτήτως των αισθήσεων παράδειγμα: και εδώ συναντιέται  η δουλειά που έγινε από τις λογικές έρευνες και την  φαινομενολογία με τον Husserl, με την θεωρία των συμβόλων, Freud.
Αυτή την καρέκλα εδώ που έχουμε, όταν λέω καρέκλα δεν εννοώ τίποτα από αυτά τα οποία το μάτι μου, το αυτί μου, η αφή μου, η η όσφρηση μου, ας πούμε περιλαμβάνει. Η καρέκλα, το νόημα δηλαδή της καρέκλας περιλαμβάνει και το ότι κάθομαι, ότι έχει στυλ Lui quinze, η δεν ξέρω  τι άλλο, ότι μπορεί να είναι αυτού η άλλου τύπου, ότι μπορεί να είναι ψηλή η χαμηλή, εάν τη θέλω στο γραφείο η όχι, ενώ η αίσθησή μου την κόβει σε πολλά κομμάτια, το κομμάτι που βλέπω, το κομμάτι που πιάνω, το κομμάτι που δεν ξέρω τι, και εξαντλείται στην αίσθηση.
Εκείνο που μας μαθαίνει ο Husserl και στο οποίο βασίζεται και ο Freud είναι ακριβώς το γεγονός, ότι όταν λέμε καρέκλα, έχει ξεχειλίσει το αντικείμενο των αισθήσεων, από το νόημα καρέκλα.
Το νόημα ξεχειλίζει τα πράγματα τα οποία περιγράφουν οι αισθήσεις.
Για αυτό να σας το πω με έναν απλούστερο τρόπο ας πούμε, ο ποιητικός λόγος ξεχειλίζει το αντικείμενο το όποιο περιγράφει, το μουσικό σχήμα ξεχειλίζει το αίσθημα, το νόημα είναι αυτό που πλουτίζει  τον κόσμο, χωρίς να παύει να είναι εγγενές στην ανθρώπινη φύση, όπως  εγγενής είναι η σκέψη.
Δεν είναι κάτι το οποίο επέρχεται εκ των υστέρων, το νόημα είναι εγγενές, σύγχρονο, και ταυτόχρονο με τις αισθήσεις, αλλά τις ξεχειλίζει τις αισθήσεις και τις εξανθρωπίζει, γιατί αισθήσεις, έχουν τα ψάρια, αισθήσεις έχουν οι ελέφαντες, τα γεράκια, όλοι έχουμε αισθήσεις, αυτό που ξεχειλίζει τις αισθήσεις και μας επιτρέπει να φτιάξουμε τα πράγματα, και μας επιτρέπει να τα βελτιώσουμε, και μας επιτρέπει να οδηγήσουμε την επιθυμία  μας πέρα από την άγρια ανάγκη να καταναλώσουμε κάτι, είναι το νόημα.
Είναι εγγενές στον άνθρωπο, δεν είναι ότι μετά ερχόμαστε και κολλάει, άλλο αν μέσα στην κουλτούρα το νόημα που βαφτίζει ένας με την  θρησκεία του, αλλά η ίδια η λειτουργία του νοήματος είναι εγγενής και προνομιακή απέναντι στις αισθήσεις.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι θεωρίες του ρεαλισμού των αισθήσεων που είναι παλαιάς κοπής, ας πούμε που είναι προ του 1900, πρέπει να τις καταλάβουμε αλλιώς. Δεν θα σφυρίζαμε, δεν θα ζωγραφίζαμε, δεν θα μιλούσαμε ποτέ αν τα πράγματα δεν ήτανε το νόημα τους μαζί με τις αισθήσεις τους. Για αυτό έχουν αισθήσεις τα ζώα αλλά δεν έχουν ομιλία. Γιατί δεν μιλάνε τα ζώα; γιατί δεν έχουνε νόημα τα ζώα έχουνε χρήση αισθήσεως.
Γιατί ο άνθρωπος γίνεται προβληματικός όταν ασχολείται με τις αισθήσεις του; γιατί γίνεται ζώο.
Γιατί λέμε έχουνε κρίση οι κοινωνίες έχουνε χάσει τις αξίες (τους); γιατί το νόημα έχει πάψει να είναι  το σημείο πάνω στο οποίο πατάει και η δυνατότητα του αλλιώς. … η αξία είναι προϊόν νοήματος δεν θα σκεφτόμουν αξία χωρίς τo το νόημα των πραγμάτων. …Το μυστικό του ανθρώπου που φτιάχνει πολιτισμό, δηλαδή ζωή πόλεως, αυτό θα πει πολιτισμός, έγκειται ακριβώς στο ότι δεν αισθάνεται χωρίς νόημα. Νοηματίζει και αισθάνεται μαζί ταυτόχρονα.
Η πραγματικότης του νοήματος στις λέξεις, και στη σχέση των λέξεων μεταξύ τους.
Επομένως λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε βεβαίως μέσω των αισθήσεων, κάθε τι το αντιλαμβανόμαστε αισθητηριακά, αλλά βιώνουμε το νόημα του ως λόγο.
Ο τόπος του νοήματος είναι βίωμα δεν είναι αίσθηση.
Με την αίσθηση υπάρχει μερικότης με το νόημα υπάρχει ολότητα.
Για να ακούσετε ολόκληρη την διάλεξη πατήστε εδώ.
Πηγή

Δεν υπάρχουν σχόλια: